Światowy Dzień Backupu, obchodzony 31 marca już od 2011 r., przypomina o tym, jak ważne jest wykonywanie kopii zapasowych swoich plików. Zdjęcia, dokumenty czy inne cenne informacje przechowywane na naszych smartfonach oraz innych urządzeniach zasługują bowiem na szczególną ochronę. Jak przygotować kopię zapasową, jak często ją wykonywać, gdzie przechowywać? Podpowiadamy!
▶ Czym jest kopia zapasowa?
Kopia zapasowa (ang. backup) to kopia ważnych dla użytkownika danych, w tym zdjęć, dokumentów, aplikacji, baz danych, systemów operacyjnych i innych.
▶ Po co tworzyć kopie zapasowe?
Przede wszystkim po to, aby zapewnić wysokie bezpieczeństwo swoich danych niezależne od okoliczności. Istnieje wiele czynników, które mogą doprowadzić do utraty ważnych dla nas zasobów cyfrowych. Przypadkowe usunięcie pliku w wyniku błędu systemu lub pomyłki użytkownika, uszkodzenie lub kradzież nośnika pamięci czy atak ransomware, skutkujący zaszyfrowaniem danych – to tylko niektóre z nich. W takich sytuacjach kopie zapasowe są często jedynym sposobem na odzyskanie oryginalnych treści, programów itd.
Dodatkowo kopie zapasowe ułatwiają migrację danych – kiedy kupisz nowy sprzęt lub zmienisz system operacyjny na swoim urządzeniu, dzięki backupowi łatwo przeniesiesz między nimi swoje dokumenty, zdjęcia czy kontakty.
▶ Jak tworzyć kopie zapasowe na własne potrzeby?
Do tworzenia kopii zapasowych możesz skorzystać z wbudowanych narzędzi dostępnych w systemie operacyjnym na Twoim urządzeniu albo użyć innego programu o podobnym działaniu. Niezależnie od wybranego rozwiązania, proces tworzenia backupu można opisać w kilku podstawowych krokach.
Krok 1. Wybierz dane, które chcesz zabezpieczyć
Zastanów się, czy chcesz utworzyć kopie tylko szczególnie istotnych materiałów, czy wszystkich danych z Twojego urządzenia, łącznie z systemem operacyjnym. Na tej podstawie wybierz odpowiednie ustawienia dotyczące źródła kopiowanych danych w programie, z którego korzystasz. Dobrą praktyką jest wcześniejsze uporządkowanie zasobów: dzięki temu będziesz mieć pewność, że są one aktualne i odpowiednio skatalogowane. Jeżeli trudno Ci określić, które dane chcesz zabezpieczyć, i nie chcesz poświęcać czasu na porządki, rozważ ostrożniejszą strategię, czyli utworzenie backupu całego systemu.
Krok 2. Ustal, jak często chcesz aktualizować zapisane kopie
Określ, w jakich odstępach czasu chcesz tworzyć nowe kopie danych. Zalecane jest ustawienie automatycznego zapisywania backupów, np. co godzinę, codziennie, co tydzień. Rozwiązaniem zapewniającym najwyższą ochronę danych jest aktualizacja kopii zapasowych na bieżąco, za każdym razem, kiedy dane zostaną zmodyfikowane lub dodane. Jeżeli uznasz, że taka forma zabezpieczenia będzie dla Ciebie wystarczająca, możesz również zdecydować się na wykonywanie backupów manualnie – w wybranym przez siebie momencie.
Krok 3. Zdecyduj, jak będziesz przechowywać swoje kopie zapasowe
Kopie zapasowe możesz przechowywać lokalnie – np. na dysku zewnętrznym, który podłączysz na czas tworzenia backupu do swojego urządzenia, lub w internecie, korzystając z dostępnych usług chmurowych, takich jak One Drive, Google Cloud, Apple iCloud czy Backblaze. Wybór rozwiązania zależy od Twoich osobistych preferencji, środków finansowych, które chcesz przeznaczyć, objętości zapisywanych danych, prędkości łącza internetowego oraz dostępnych zasobów pamięci. Przy wyborze chmurowych kopii zapasowych weź pod uwagę, że niektóre łącza (np. przez telefonię komórkową) mają ograniczony transfer i częste wykonywanie kopii może wpłynąć na zwiększenie opłat u operatora.
Krok 4. Regularnie weryfikuj i testuj kopie zapasowe
Po wykonaniu backupu sprawdź, czy kopie zapasowe zostały zapisane poprawnie i czy dane mogą zostać przywrócone. Okresowo weryfikuj też kopie pod kątem aktualności danych, ich dostępności i poprawności działania.
Strategia 3-2-1
Do szczególnie istotnych danych stosuj strategię 3-2-1, zgodnie z którą należy przechowywać co najmniej trzy kopie danych (czyli poza tymi, z których korzystasz, minimum dwa dodatkowe egzemplarze). Co najmniej dwie kopie powinny znajdować się na różnych nośnikach danych, tak aby nie były podatne na te same zagrożenia, a co najmniej jedną dobrze jest przechowywać w innej lokalizacji. Dzięki zachowaniu tej zasady dane oryginalne i kopie zapasowe będą od siebie bardziej niezależne, a co za tym idzie – bezpieczniejsze.
Szyfruj kopie zapasowe
Zadbaj o bezpieczeństwo kopii zapasowych, szyfrując je. Wówczas będziesz mieć pewność, że tylko Ty bądź upoważniona przez Ciebie osoba będziecie mieć możliwość odczytania danych z backupów.
Nie zwlekaj, zabezpiecz swoje dane
Bezpowrotna utrata danych bywa nie tylko nieprzyjemnym doświadczeniem, które łączy się ze stratą pamiątkowych zdjęć czy innych zasobów o wartości sentymentalnej, ale również poważnym zagrożeniem dla ciągłości wielu prywatnych i zawodowych działań.
Pamiętaj, że poprawnie przeprowadzony proces tworzenia i właściwe przechowywanie kopii zapasowych to często jedyna pewna metoda odzyskania utraconych danych. Rezygnując z backupów, pozostawiasz bezpieczeństwo swoich danych w rękach przypadku.
Źródła [online, dostęp dn. 29.03.2023]
Biuletyn OUCH!, wrzesień 2022: Czy posiadasz kopie zapasowe?
CERT Polska, Poradnik ransomware
Tomasz Zieliński, informatykzakladowy.pl, Lekarzu, ulecz się sam czyli moje backupy nie działały
Tomasz Zieliński, informatykzakladowy.pl, Kopie bezpieczeństwa w domu i małej firmie – część 1
World Backup Day, www.worldbackupday.com/pl