Zakupy online zagościły na stałe w domach użytkowników internetu na całym świecie.  Dostępność, atrakcyjne ceny, możliwość dostawy pod same drzwi – tak w skrócie można ująć sedno tego, co sprawia, że nabywanie towarów w sieci jest szczególnie kuszące. Dodając do tego czas wielkich wyprzedaży, które w tym momencie rozszerzyły się z początkowo jednego dnia znanego jako Black Friday (rekordowych przecen, wypadających w ostatni piątek listopada) na Black Weeks – niejeden tydzień szalonych promocji. Nie może dziwić fakt, że Polacy także chętnie korzystają z e-commerce. Według raportu „E-commerce w  Polsce” za 2024 rok, 75% polskich internautów kupuje w krajowych sklepach online, a 36% w zagranicznych[1]. Zakupy są realizowane głównie poprzez dedykowane serwisy sprzedażowe, a ¼ sprzedaży odbywa się za sprawą social mediów[2].

O czym należy wiedzieć przed zakupami online

Kupowanie online jest łatwe: wyszukujemy w internecie interesujący nas produkt, wrzucamy go do wirtualnego koszyka, wybieramy metodę płatności i dostawy. I to wszystko! Teraz pozostaje czekać na informację o terminie dostarczenia zamówienia. Proste! Jednak, o czym wiele osób zapomina? O bezpieczeństwie.

Przestępcy, szczególnie w momentach zwiększonego zainteresowania zakupami (np. w czasie wielkich wyprzedaży, poszukiwania prezentów świątecznych), podszywają się pod strony internetowe sklepów online, szczególnie tych znanych i rozpoznawalnych (w 2023 roku Zespół CERT Polska odnotował ponad 21 tysięcy przypadków wykorzystujących wizerunek serwisu Allegro, OLX i Facebook[3]) lub tworzą strony rzekomo oferujące różne produkty w wyjątkowo okazyjnych cenach, z gigantycznymi zniżkami. Oszuści dysponują szerokim wachlarzem pomysłów, jak wyciągnąć pieniądze z naszych portfeli. Jedocześnie zarzucane przez nich sieci są szerokie i powtarzalne.

Cyberprzestępcy działają jak wytrawni łowcy – wykorzystają każdą okazję żeby zdobyć nasze dane i pieniądze np. tworząc fałszywe sklepy. Należy o tym pamiętać każdego dnia, a szczególnie w czasie wielkich wyprzedaży, kiedy to wiele osób decyduje się na zakupy online. Ostrożność, weryfikacja i zgłaszanie fałszywych stron to podstawa ochrony przeciwko działaniom oszustów - zaznacza Katarzyna Grabowska, Specjalistka ds. budowania świadomości cyberbezpieczeństwa w NASK.

Zweryfikuj zanim kupisz

Zanim zdecydujesz się na zakupy, sprawdź sklep online, w którym zamierzasz kupić interesujące Cię produkty. Zwłaszcza, jeśli jest to sklep, w którym kupujesz po raz pierwszy. W jaki sposób to zrobić?

Przed zakupami sprawdź:

• ·  opinie w internecie (liczba opinii i czas, w jakim zostały dodane są bardzo ważne – sprawdź czy nie ma skrajnych komentarzy dotyczących sklepu oraz czy wszystkie oceny nie zostały wystawione w jednym czasie i nie brzmią podobnie),

• ·  pasek adresu strony, na której jesteś (na szczególną uwagę zasługuje adres internetowy sklepu, czy nie zawiera błędów, literówek, innych znaków), ale to tylko wskazówka - czasem adres brzmi wiarygodnie, ale pozostałe elementy pozwalają stwierdzić, że mamy do czynienia z fałszywym sklepem,

• ·  telefon kontaktowy i adres stacjonarny (każdy sklep internetowy powinien mieć udostępniony na stronie telefon kontaktowy oraz podany adres siedziby),

• ·  dostępne na stronie popularne metody płatności (jeśli sklep nie oferuje dobrze znanych metod płatności lub płatności przy odbiorze to znak, że może to być fałszywy serwis sprzedażowy).

Porównaj też ceny produktów, czy znacząco nie odbiegają od oferowanych w innych sklepach. Jeśli cena wydaje się zbyt atrakcyjna – zachowaj czujność.

Pamiętaj, jeśli podczas zakupów online coś wzbudzi Twoją niepewność – zrezygnuj z zakupu.

Gdzie zgłaszać?

Jeśli już zdecydujesz się na zakupy, nie zapominaj o ważnej rzeczy. Kupując poprzez serwisy sprzedażowe cały proces zakupowy, włącznie z płatnościami i wyborem metody dostawy zamówienia, odbywa się wyłącznie za pośrednictwem danej strony. Jeśli ktoś zwróci się do Ciebie z informacją np. w wiadomości bezpośredniej czy mailowej, o potrzebie potwierdzenia lub dokonania opłaty za zamówienie – zachowaj czujność. To prawdopodobnie próba oszustwa! Podbne zagrożenia dotyczą sprzedających - podanie danych np. karty bankowej, po to by odebrać pieniądze za sprzedany przedmiot - to także trik oszustów. Taką sytuację natychmiast zgłoś.

• ·  Jeśli natrafisz na fałszywą stronę internetową – zgłoś ją do CERT Polska za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie: https://incydent.cert.pl/ lub w aplikacji mObywatel 2.0

• ·  Jeśli sprawa dotyczy nieuczciwego sprzedawcy na platformie sprzedażowej lub włamania na konta, zgłoszenie należy kierować do odpowiednich podmiotów lub instytucji, np. administratorów serwisu. Jeśli są uzasadnione podejrzenia, że jest się ofiarą przestępstwa, należy niezwłocznie zgłosić zaistniałą sytuację na Policji.

Bezpieczeństwo płatności bezgotówkowych - dowiedz się więcej

Mówiąc o płatnościach, nie można pominąć bardzo ważnego aspektu. Obecnie płacić za internetowe zakupy można na wiele sposobów: zlecenie przelewu przez internet, płatności kartą lub poprzez aplikację to kolejne ułatwienie, z którego możemy korzystać każdego dnia. Opcji jest wiele: płatność online zlecana za pośrednictwem bramek internetowych, e-portfele, karty płatnicze czy szybkie przelewy. To wszystko pozostaje do naszej dyspozycji. Każda z tych metod ma swoje zalety, jednak pamiętaj o tym, że nieważne jaką formę płatności wybierzesz, zawsze zachowuj ostrożność, żeby wirualne zakupy były bezpieczne.

Więcej na temat bezpiecznych płatności znajdziecie w materiałach kampanii Państwowego Instytutu Badawczego NASK zrealizowanej we współpracy z CSIRT KNF i Centralnym Biurem Zwalczania Cyberprzestępczości.